Sosyal Girişimci Olmak

Sosyal girişimcilik nedir? Peki, sosyal girişimci kime denir? Bu ikisinin yarattığı sosyal etki nasıl olur hiç düşündünüz mü? Kısaca, size “oksitosin salgılamamızı sağlayan, başka hayatlara dokunmanın keyfini yaşatan, güzel faaliyetler topluluğu” olduğunu söylesem ne düşünürdünüz?

Sosyal girişimcilik; öncelikli toplumsal sorunları, maddi fayda ve kâr ön planda olmaksızın ortadan kaldırmaya ve sistemleri dönüştürmeye yönelik yapılan girişimcilik faaliyetleridir.

Sosyal girişimci; toplumsal faydayı öncelikli hedef olarak belirleyen değişim öncüsü aktördür. Çözümü aciliyet gerektiren çevresel ve toplumsal sorunlara kalıcı ve ölçeklenebilir çözümler geliştirir.

Sosyal etki; yapılan bir aktivite sonucu ortaya çıkan “değişim” veya bir eylem/aktivite/proje/program sonucu farklı topluluklar/insanlar/çevre üzerinde oluşan etkiler bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Anksiyete, stres ve depresyonun etkilerinin bünyeye oksitosin enjekte edildikten sonra azaldığını gösteren, bağlanmayı ve güveni destekleyen mutluluk hormonu olarak da bilinen oksitosin hormonunun nasıl salgılandığından başlayalım bu terimleri incelemeye. İhtiyacı olan bir insana doğrudan para yardımında bulunmak, hayır organizasyonlarında bağışlar yapmanın böyle bir etkisi gösterilmemiş fakat ihtiyacı olan bir insana gerçekten yardım etmek işte o durumda oksitosinin ciddi artış gösterdiği belirlenmiş*. Yani bizim çevremizde olumlu bir değişim, sosyal etki yaratmamız bizi tahmin edemediğimiz kadar mutlu ediyormuş.

Şöyle bir düşündüğümüzde ne kadar sorun var değil mi etrafımızda. Marmara Denizi’nin şu an boğuştuğu müsilaj mesela, okul çağı gelmiş ama maddi imkansızlıklardan dolayı okula başlayamayan çocuklar, küçük yerlerde okuyacak kitap bulamayan öğrenciler var. Pandemi nedeniyle öğrenme kaybı yaşayan çocuklarımız var. Çevrenizdeki olaylara farklı bir açıdan bakmaya ne dersiniz? Marmara bölgesinde yaşayanlar ben bu konuda ne yapabilirim diye sorsa kendine, atıklarını azaltsa, daha az tüketse. Maddi durumu iyi olan vatandaşlar en azından bir tek çocuğumuza destek verse, her özel okul kardeş köy okulu belirlese mesela kitap toplama, oyuncak toplama kampanyaları yapsa, öğretmen arkadaşımız çevresinde öğrenme kaybı yaşayan bir çocuğumuza ders çalıştırsa biraz da olsa dertlere derman olunmuş olmaz mı?

“Annerehberi” de bir sosyal girişim projesidir. Ebeveynleri bilgilendirmek ilk amacıdır. Sonrasında içerisinde daha farklı projeler yer almaktadır. “GELECEĞİMİZE OKUL ÖNCESİ EĞİTİMLE SAHİP ÇIKALIM”, “YAZARLA MASAL DİYARINA YOLCULUK”, “SANAT, SPOR VE BİLİM DİJİTAL DÜNYAYA KARŞI” bu projelerden bir kaçı olarak bir gün bir yerde karşınıza çıkmıştır belki.

Pandemi öncesinde yüzyüze veya pandemi döneminde çok sık karşılaştığım bir sosyal girişimcilik örneği var mesela “online, okullarla yazar ve kitap söyleşileri” yapıyor yazarlar. Ne kadar güzel çocuklar okudukları kitapların yazarlarıyla tanışıyor, nasıl yazar olunabileceğini öğreniyorlar, farklı ufuklar açılıyor belki önlerinde kim bilir. Yazar Dilara Koç ile yürüttüğümüz “Yazarla Masal Diyarına Yolculuk” projesinde ziyaret ettiğimiz okullarda öğrencilere "büyüyünce ne olmak istediklerini" sorarız. Verdikleri yanıt aynıdır hep “doktor, polis, hemşire, asker”. “Daha önce yazarla tanıştınız mı? Bakın yazarlıkta bir meslek, ülkemizin yazarlara da ihtiyacı var” diye yazarlık mesleğini, okumanın ve yazmanın insana kazandırdıklarını anlatırız.

Ben tek başıma ne yapabilirim diye düşünmek yerine, herkes bireysel elinden geleni yapsa küçük birer sosyal girişimcilik örneği uygulasa hem kanındaki oksitosin seviyesi artacak, hem de dünya inanın daha yaşanabilir bir yer olacak. Çevremizdeki sorunlara karşı da duyarlı olmalıyız unutmayın ayna nöronlarını sürekli kullanan çocuklarımız var bizim. bizden gördüklerini daha kolay yapma eğilimindelerdir her zaman. Daha güzel ve yaşanabilir bir dünya için haydi sende bugün çevrendeki bir sorunu ve bu sorunun çözümü için neler yapabileceğini düşün olmaz mı?

Şimdi biraz da şu sosyal girişimcilik örneklerini inceleyerek yazımızı sonlandıralım.

"İyilik yap karşılık bekleme, bilgiyi paylaş karşılık bekleme" sloganıyla Türkiye’nin dört bir yanında “Kendi Hayatının Lideri Ol” başlıklı seminerler veren bir dernektir. “Uğur Böcekleri Derneği” https://ugurbocekleri.org/#

Kullanıcıların 'öylece duran' eşyalarını satarak sivil toplum kuruluşları için desteğe dönüştürülmesini sağlayan “Givin” https://www.givin.co/

Kadınlara spor yapma alışkanlığı kazandırarak daha sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürdürmelerini sağlamak amacıyla çalışan b-fit https://b-fit.com.tr/

Satılamayan gıdaları değerlendirmenize yardım eden, atıl ürünleri ekonomiye, çevreye ve topluma kazandıran “Fazla Gıda” https://www.fazlagida.com/

Kaynaklar: https://tr.wikipedia.org/wiki/Sosyal_giri%C5%9Fimcilik

* Prof. Dr. Sinan Canan “Değişen Beynim”