Küçük Bibliyofiller Yetiştirmek Kolay Mı

Hayatımıza gireceklerinin haberini aldığımız andan itibaren ebeveynler olarak çocuklarımız için birçok şey yapmayı hedefleriz. Hayatın en güzel mucizelerinden biri olan bebeğimizle karşılaştığımız anda nasıl iletişim kuracağımızı, nasıl tutacağımızı, hangi saatlerde hangi sıklıklarla beslememiz gerektiğini, anneler için süt yapan besinleri, babalar için iletişim sağlayıcı formülleri, nasıl yıkayacağımızı, büyüteceğimizi v.s. çoktan araştırmış, uygulamaya geçirmek için yaydan atılmayı bekleyen oklar gibiyizdir.   

Tüm bu araştırmalarımızı çocuklarımızın sadece doğduğu anlar için değil hayatlarının her aşamasında devam ettirir daha iyi nasıl yetiştirebileceğimize dair yollar bulmaya çalışırız. Yapılan araştırmalar arasında yer alan en önemli konulardan biri de “Çocuklarımızla kitapları nasıl tanıştırmamız?”, “Kitaplardan nasıl keyif almalarını sağlamamız?” ve “Küçük bibliyofilleri nasıl yetiştirmemiz?” gerektiği üzerinedir.

“Bibliyofil” Yunanca kökenli bir kelime olup “kitapsever” demektir. Bibliyofiller aynı zamanda severek okuduğu kitaba sahipte olmak isterler. Küçük kitap kurtlarını ya da bu kitapseverleri yetiştirmek kolay mıdır? Sabır ve emek isteyen bir süreçtir.  

Bu makalemde sizlere uzun süredir benimde üzerinde yoğun bir şekilde araştırma yaptığım, deneyip uyguladığım ve yararlı olduğunu düşündüğüm kitabı sevdirme yöntemlerine ilişkin bazı noktalara değineceğim.

“Çocuklara kitap sevgisi nasıl verilir?” , “Çocuklar kitapla nasıl tanıştırılmalıdır?” diye düşünürken kendi kendime “Acaba ben kitaplarla nasıl tanıştım?” ve “İçimde ki kitap sevgisi nasıl oluştu?” diye sordum. Aklıma gelen tek görüntü babamın akşam yemeklerinden sonra bir köşede kitap okuması ve çok yakın aile dostumuzun sahip olduğu o kocaman kitaplık oldu. Evet ben kitaplarla babamın okuduğu kitaplar vasıtasıyla tanıştım. Kitapları o kocaman kitaplığın raflarında dizili yüzlerce kitaba dokunarak, kokusunu içime çekerek, okuyup anlamaya çalışarak sevdim.

• Bebekler ve çocuklar başkaları tarafından tekrar tekrar gösterilen eylemleri kopyalarlar. Bu sosyal, bilişsel ve sembolik gelişimin önemli bir özelliğidir. Evlerinde okuyan bir kişi görmek bebeklerde ve çocuklarda taklit yolu ile kitap yakınlığı, kitap tanışıklığı sağlayacak bir unsurdur.  Bu durum elbette hemen çocuğun taklit yolu ile kitabı elinde tutup anlamlı okumalar yapacağı anlamına gelmez çocuğun kitapla aşina olması, tanışması anlamında büyük önem taşır.
• Bebeklikte anlatılan masallarla kitaba sevgi sağlanabilir. Anlatılan masala ait resimli kitabı çocuğun incelemesine fırsat vermek, kitabı interaktif okumak (okunan masala yaratıcılık katıp farklı seslendirmeler ile okuma yapmak, kuklalar ile okumayı canlandırmak) bebeğin kitapla tanışması ve dokunsal, işitsel anlamda bağ kurması açısından önem taşır.
• Çocuğa kitabı sevdirmek için: “Bir kitapçıya gidin. Orada gözünüze en hoş gelen kitabı alın ve eve geldiğinizde çocuğunuza verin. Çocuğunuz kitabı sevecektir” şeklinde bir reçete sunmak maalesef mümkün değildir. Çünkü her çocuk kendi doğasında farklıdır. Bir çocuk için uygun olan bir yöntem başka bir çocukta aynı etkiyi göstermeyebilir. Bu noktada ebeveynin çocuğunu iyi tanıyor olması gerekir.
• Uyumadan önce ebeveyn ile yapılacak olan kitap okuma zamanları hem çocuğun kitaba alışmasını hem de ebeveyn ile kaliteli zaman geçirmesini sağlayacaktır. Bu nokta da önemli olan bir başka husus ise ebeveynlerin çocukların kitap okumayı öğrenme sürecinden sonra “haydi artık kitabını kendin oku “diyerek bu alışkanlığı hemen bırakmasıdır. Bu davranış yapılmadığı zaman çocuğun ebeveyni ile geçirdiği kaliteli zamanı kaybetmesine ve akabinde kitaba karşı soğumasına neden olmaktadır.
• Yazısı az olan kitaplarla başlamak çocuğu kitaplardan korkutmamak adına atılacak önemli bir başka adım olabilir.
• Çocuklarımıza erken çocukluk dönemlerinden itibaren ulaşabilecekleri seviyelerde kitaplıklar oluşturmak çocukların kitap sevgisini oluşturmada etkili olacak bir diğer unsurdur.
• Çocuklarımıza evde kitap okuyabilecekleri özel köşeler oluşturmak o köşede geçirilecek özel kitap saatleri çocukların ilgisini çekebilir. İsimlendirilen aktiviteler oyun saati, kitap okuma saati, pasta yeme saati, park zamanı gibi çocukta beklenilen ve kavuşma isteği uyandıran durumlar oluşturur.
• Çocukların anne ve baba ile yaptıkları hafta sonu gezilerinde kitapçılara uğramak, orada kitapları incelemesini sağlamak, sevdiği birkaç kitabı alıp eve geldiğinde o kitaptaki maceraya koşmasını sağlayabilir.
• Çocuklarımızı kütüphaneler ile tanıştırmak, kütüphanelere üye yapıp kitap alıp verme sorumluluğunu vererek kitaba sahip çıkmasını, belli sürelerde okuması gerektiğini bilmek kitap ile ilişkisine düzen getirebilir.
• Çocuklarımıza kitap seçerken çocukların keyif alacağı tarzda kitaplar seçmek kitap sevgisi aşılamakta etkili yollardan biridir. Yaş gruplarına ve çocuklarımızın karakteristik özelliklerine göre doğru kitap seçimleri yapmak önemli bir husustur. Örneğin ilk okul dönemlerinde çocuklar macera kitaplarını severler. Bu dönemlerde bu tarz kitaplar tercih edilebilir ya da çocuğumuz çizgi roman tarzı seviyorsa keyif alarak okumasını sağlamak amacıyla bu tarz kitaplar almayı tercih edebiliriz. Keyif alınan şeyler insanda tekrar yapma isteği uyandırdığı için sıkıcı gelen, eğlenmediği kitapları sadece okuması gerekiyor diye düşünüp zorlamamalı, çocuk ile kitap arasında kurulacak olan ilişkiyi olumsuz etkilememeliyiz.
• (Kitap seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar ayrıntılı bir konu olup başka bir makale konusu olabilir.)
• Okudukları bir kitabı ebeveyn ile birlikte okumak, kitap üzerine sohbet etmek kitap sevgisini artıracak bir etkileşimdir.
• Kitaplar hayattır. Bu yüzden hayatta gittiğimiz her yere kitapları taşımak her zaman her yerde istediğin şekilde kitap okuyabileceğini bilmek ve o özgürlüğü tanımak kitaba karşı zorunluluk durumlarını ortadan kaldırıp daha sıcak ilişkiler kurmasına sebep olur ki “gezencocukkitabi” instagram sayfası bu bakış açısı ile oluşturulmuş bir paylaşım sayfasıdır.
• Teknolojinin her yerimizi sardığı günümüzde, birçok uyaranla baş etmeye çalışırken çocuklarımıza oyunun ortasında ya da izlediği bir filmin en heyecanlı yerinde “Bugün hiç kitap okudun mu? Boş boş internette oyun oynama ya da televizyon izleme kitap oku” demek yerine yaptığı bir eylemde olumsuz baskıdan ziyade günün belli saatlerinde her faaliyete uygun zaman dilimleri ayırarak her anın tadını çıkarmasını sağlamalıyız. Nitekim teknoloji çağında yaşarken çocuğumuzun teknolojiyi hayatından tamamen çıkarıp tüm zamanını sadece kitap okuyarak ya da ders çalışarak geçirmesini beklemek doğru olmayacaktır.

Kitap sevgisini oluşturmak için etkili olabileceğini düşündüğüm Tudem Yayınları tarafından yayınlanan “Merhaba Ben Kitap” kitabını ve Timaş Çocuk tarafından yayınlanan “Bibliyo Fil” kitabını önerebilirim.

Yarı yıl tatilinin yaklaştığı şu günlerde çocuklarınızla keyifli okumalar yapabileceğiniz kitaplı günler dilerim.