Alışkanlıklarımız Değişebilir mi?

Okuduğum en güzel kitaplardan biri "Alışkanlıklar Üzerine" o kadar fazla konuşacak şey var ki. Kitaptan bazı notları sizlerle paylaşmak istiyorum;

Yazar Aristoteles, “Nikomakhosa Etik” adlı eserinde, “insanların iyiliği yaradılıştan gelir, bazılarına göre alışkanlıklardan, bazılarına göre ise eğitimden kaynaklanır.”  Aristoteles'e göre bu faktörlerden en önemlisi alışkanlıklardır. Düşünmeden ortaya koyduğumuz davranışların en gerçek benliklerimizin kanıtı olduğunu söyler. “Tohumu beslemesi istenen toprak parçası nasıl önceden hazırlanmalıysa,  doğru şeyleri sevip doğru şeylerden nefret etmesi istenen öğrencinin aklı da alışkanlıklarla donatılıp hazırlanmalıdır.”

Alışkanlıklar göründükleri kadar basit değildir. Alışkanlıklar (aklımıza kök salmalarından sonra bile) kader değildir. Usulünü öğrendiğimiz zaman alışkanlıklarımızı seçebiliriz. Nasıl çalıştığını anladığımız takdirde her alışkanlığı değiştirebiliriz.

Günlük hayatımız üzerinde yüzlerce alışkanlığının etkisi vardır. Sabahları nasıl giydiğimizi,  çocuklarımızla nasıl konuştuğumuzu, geceleri nasıl uykuya daldığımızı alışkanlıklar yönlendirir. Öğle yemeğimizde neler yediğimizi, işimizi nasıl yaptığımızı, işten sonra egzersiz mi yapacağımızı yoksa bira mı içeceğimizi alışkanlıklar etkiler. Her biri farklı bir işaret tarafından tetiklenir ve sonunda eşsiz bir ödül sunar. Bazı alışkanlıklar basit, bazıları karmaşıktır. Duygusal tetikleyiciler kullanır, çekici nörokimyasal ödüller sunarlar. Ama her alışkanlık, karmaşıklık derecesi ne olursa olsun kolaylıkla işlenebilir. En bağımlı alkolikler içkiyi bırakabilir. En işlevsiz şirketler kendilerini dönüştürebilir.  Liseden terk bir genç, başarılı bir müdür olabilir.

Ne var ki,  bir alışkanlığı düzeltmek için onu değiştirmeye karar vermelisiniz. Alışkanlıkların rutinlerini doğuran işaret ve ödülleri tespit edip alternatifler bulmak için çok çaba harcayacağınızı bilinçli olarak kabul etmelisiniz. Kontrolün sizin elinizde olduğunu bilmeli, onu kullanabilecek kadar öz bilinçli olmalısınız.

Bir alışkanlığınızın var olduğunu bildiğiniz an, onu değiştirmekten sorumlu olursunuz.  Ama çoğu insanın hayatında var olan diğer paternlerin hemen hepsi (nasıl beslendiğimiz, nasıl uyuduğumuz, çocuklarımızla nasıl konuştuğumuz, zamanımızı, dikkatimizi ve paramızı düşünmeden nasıl harcadığımız) varlığından haberdar olduğumuz alışkanlıklardır. Ve alışkanlıkların değişebildiğini anladığınız an onları değiştirme özgürlüğüne (ve sorumluluğuna) sahipsiniz demektir. Alışkanlıkların değiştirilebileceğini anladığınızda onların gücünü kavramamız kolaylaşır; İşte o zaman tek seçeneğiniz hemen işe koyulmak olur.

“Bütün hayatımız, iyiliğimiz veya kötülüğümüz için sistematik olarak düzenlenmiş ve bizi karşı konulamaz bir şekilde kaderimize doğru taşıyan bir yığın (fiziksel, duygusal ve düşünsel) alışkanlıktan başka  bir şey değildir.” Demiş  William James.

Kaynak: "Alışkanlıkların Gücü" Kitabı Charles Duhigg