Ergenlik ve Sınırlar

Bugün sizlerin de talepleriyle en çok zorlanıldığını bildiÄŸim sınırları konuÅŸalım. Kapsamlı ve kademeli bir konu olduÄŸu için bölüm bölüm ilerleyeceÄŸiz.

Sizlerden ilk ricam eÅŸinizle birlikte bir sohbet yine… ÇocuÄŸunuzun gelecekte nasıl bir yetiÅŸkin olmasını dilediÄŸinizi konuÅŸun isterim… Kendi ayakları üzerinde durabilen, adil, saygılı, özverili, baÅŸarılı… Hayat yolculuÄŸu boyunca kendi kararlarını verip ayakları üzerinde durana kadar sizler rehberlerisiniz onların elbette. O yol boyunca girmemeleri gereken yol ayrımlarında durmalarını, sapaklarda doÄŸru yöne sapmalarını sizlerin yönlendirmeleriyle doÄŸru ÅŸekilde yapacaklar. O yol ayrımlarında sizin önerdiklerinizi dinlemeleri ve yolculukta onlar için doÄŸru olduÄŸuna inandığınız rotada ilerlemeleri için sınırlarınızı çizmeniz, disiplin veya kural nasıl isterseniz isimlendirin onların destekçileri olmanız önemli. Zamanı gelip kendi yolunu kendisi çizene kadar onu mutsuz edecek/zarar verecek yol ayrımlarına sapmaması için saÄŸlıklı sınırlar koyup, o yollara girmemesini saÄŸlamamız gerekir.

Sınırlar bizim aile içinde uyguladığımız kurallar sistemimizdir. Ebeveynler bu sistemi genellikle 3 temel yaklaşımla uygularlar.

Cezacı yaklaşım;

Ebeveynler bu yaklaşımla suçlayıcıdır, öfke tepkileri gösterir, tehdit eder, bağırır, fiziksel ÅŸiddet uygular, alay eder, ceza verir. Çocukların ise duyguları yaralanır, aile iliÅŸkileri hasar görür, öfke dolu güç savaÅŸları yaÅŸanır. Sorun çözülmez, saÄŸlıklı iletiÅŸim kurulmaz. Çocuk yararına olacak hiçbir ÅŸey öÄŸrenemez. Lütfen bunun psikolojik ÅŸiddet olduÄŸunu unutmayın ve istemeden böyle davranıyorsanız önümüzdeki birkaç gün anlatacaklarımı uygulamaya çalışın.

Yumuşak Yaklaşım;

Ebeveynler bu yaklaşımı uyguluyor ise sık sık tekrar eder, nasihatlerde bulunur, hatırlatmalar yapar, pazarlık yapar, dil döker, yalvarır. Çocuklar ise kuralların kendileri için olmadığını, ebeveynlerini zorladıklarında sorumluluklarından kurtulabileceklerini öÄŸrenir. Yine sorunlar çözülmez, saÄŸlıklı iletiÅŸim kurulmaz, çocuk yararına olacak hiçbir ÅŸey öÄŸrenemez. Bu ebeveynlik genellikle “benim yoktu çocuÄŸumun olsun, ben çok acı çektim o hiç üzülmesin” düÅŸünceleriyle uygulanır. Hayat kurallarla dolu ve çocuklar dünyayı evde öÄŸreniyorlar. Onları dünyaya hazırlarken kurallara uymaları ve iç disiplinlerini geliÅŸtirmeleri için biraz zorlanmalarına izin vermek zorundayız. Her ÅŸeyi koÅŸulsuz izinle yaÅŸatırsak gerçek hayat onların kendilerini ifade edemedikleri, içe kapandıkları, uyum saÄŸlayamadıkları bir yer olarak yüzlerine çarpar. DoÄŸal olarak mutsuzluk, baÅŸarısızlık, sorumsuzluk da peÅŸinden gelebilir.

Demokratik Yaklaşım; Sınırlı Özgürlük

Bu yaklaşımı benimseyen ebeveynler çocuklarına en doÄŸru yolla sınır koyar. Çocuklarına olumlu tutumlar ve duygular için model olur doÄŸru davranışı öÄŸretir, kuralları öÄŸrenebilmesi için iÅŸ birliÄŸi yapar, onaylanabilir davranışları cesaretlendirir, iyi seçimler yapmaya teÅŸvik eder. Bizim aile içi iliÅŸkiler için en uygun bulduÄŸumuz elbette demokratik ebeveynlik. Burada adı üstünde her ÅŸey karşılıklı saygı ve hakların korunması ile uygulanır.

Demokratik ebeveynlik ÅŸöyle olur;

1.            Mesajı çocuÄŸun üstüne deÄŸil davranışın üstüne olur; “çok yaramazsın”, “bıktım senden”, “ne kadar düÅŸüncesizsin” deÄŸil, “kardeÅŸini rahat bırak”, “ÅŸimdi meÅŸgulüm beklemelisin” ÅŸeklinde konuÅŸur.

2.            Açık, anlaşılır ve kesin olur; neyin ne zaman nasıl yapılması gerektiÄŸi uzun, belirsiz veya ucu açık deÄŸil yaşına göre belirlenmiÅŸ düzeyde kısa-net-anlaşılırdır.

3.            Ses tonu kararlı ve kontrollüdür. Öfkeli, bağıran veya güçsüz, yalvaran ÅŸekilde deÄŸil.

4.            Gerekirse sonuçları belirler. Sınırları zorlayıp, kurallara uymadığında katlanacakları sonuçları belirlemek gerekir. Çünkü hayat seçimlerle doludur ve olması gerekeni seçtiÄŸimizde bizim için iyi olurken, yanlış olanı seçtiÄŸimizde bunun olumsuz sonucunu nasıl yaşıyorsak çocuk da yaÅŸamalıdır ki öÄŸrensin.

5.            Sözlerini davranışlarıyla destekler. ÇoÄŸu zaman sözler yeterli olurken davranışla desteklemez ise etkisiz olacaktır. Ödevini bitirmeden televizyon yok deyip televizyon açılmasına izin verirsek elbette bizi ciddiye almaz.

Bizim aile içi iliÅŸkiler için en uygun bulduÄŸumuz elbette demokratik ebeveynlik. Burada adı üstünde her ÅŸey karşılıklı saygı ve hakların korunması ile uygulanır.

Bir sonraki yazımızda ise çocuklarınızla bunu nasıl konuÅŸacağınızı daha detaylı anlatmış olacağız. EÅŸinizle birlikte onların iyiliÄŸi için karar verdiÄŸiniz kuralları çocuÄŸunuzla nasıl konuÅŸabilirsiniz, hangi yolları kullanırsınız ödül mü ceza mı teÅŸvik mi yaptırım mı bunları daha detaylı açıklayacağım. Ancak önce demokratik ebeveynlik yani olması gereken disiplin nasıl uygulanmalı onları yazayım ki, siz deÄŸerlendirin önce kendinizi…