İklim değişikliğini ve etkilerini anlatan çocuk kitapları

Yıl olmuş 2022 biz hala düşünüyoruz!

Yarının çocuklarına nasıl bir dünya bırakacağız?

Aslında gelecek burada. Her eylemimizde…

Geleceği değiştirmek için, bugün attığımız minik adımların büyük farkları olacaksa, harekete geçme zamanı gelmedi mi, sizce de?

Biliyoruz ki, ağaçlar bizden uzun yıllar yaşıyor. Bir plastik şişe de ondan daha az süre kalmıyor dünyamızda. Yüzlerce yıl…

Farkındayız. Bugün arılara sağladığımız yaşam alanlarının, yıllar sonra torunlarımızı doyurabileceğinin…

Marketten almadığımız tek bir poşetin, üreticisinden aldığımız portakalın, tutmadığımız yavru balıkların, evimizden ayrıştırarak çıkardığımız atıkların, mevsiminde tükettiğimiz sebze meyvelerin, dahil olduğumuz her sosyal sorumluluk projesinin, destek olduğumuz her çevre duyarlısının geleceğini değiştirdiğinin farkındayız.

Ne kadar güzel ifade etmiş Nalan Özdemir Erem Tohumun Rüyası kitabında;  “Tohum yaşamın kaynağıdır. Bir tohumun filizlenip topraktan başını uzatmasını ve zamanla büyümesini izleyen çocuk, yaşamdaki en büyük mucizeye tanıklık eder.  Hava, su ve toprakla iletişime geçen, tohumu uyandıran çocuk, doğanın parçası olduğunu, eylemlerin sonuçları olduğunu derinden kavrar. Yaşamın gücü ve kırılganlığını hisseder. Bir tohum sadece bir tohum, bir ağaç sadece bir ağaç değildir. Gözlemlemek, bilmediklerini sormak, öğrenmektir, bilinmeyeni kucaklamak, umut etmek, yaşama inanmak ve güvenmektir.”

Tüm bunlardan yola çıkarak bu yazımda sürdürülebilirlik önündeki en önemli tehditlerden biri olan iklim değişikliğini ve etkilerini anlatan bazı çocuk kitaplarından bahsetmek istiyorum.

1) EKOLOJİK MAHALLE

Ralph Weder’in kaleminden, Virginia Patrone’nin çizimleri ve Çisel Cengiz’in çevirisiyle Yeni İnsan Yayınevi’ nden çıkan “Ekolojik Mahalle” adlı kitap, 4 yaş ve üzeri çocuklarımızla okuyabileceğimiz yemyeşil ve sıcacık bir semt hikâyesi.

Yazarın çocukları sık sık düşünmeye ve harekete geçmeye teşvik ettiği kitap; telefon şarj etmek için güneş paneli kullanan, elektrikli araçlara sempatiyle yaklaşan ve doğal temizlik ürünleriyle “zehirsiz ev” projesinin savunucusu olan, atık yiyecekleri gübreye dönüştüren, minicik elleri ile ekolojik bir mahalle yaratan çocukların öyküsünü anlatıyor. Dört bir yanı betonla çevrili minikler için alternatif yaşam kurma rehberi niteliğinde…

Zehirsiz ev, yerel/atalık tohum, güneş paneli, gri su, karbon adım, doğal beslenme, kompost, tasarruf, birlik beraberlik, üretim/tüketim gibi konular hikaye akışı ile anlatılmış ve çocuklarında hikayeye katkı sunması için boş alanlar sunulmuş.

Ayrıca kitap, çocukların kendilerinden başlayarak arkadaşları ve çevreleriyle birlikte neler yapabileceklerine dair bir çağrıda bulunuyor ve “tek benim yapmamla ne olur ki?” düşüncesini yerle bir ediyor.

2)NANUK ve PATİ SONATI

Kutuplardan gelen sıcacık bir hikaye….

Nanuk ve Pati Sonatı, 21. yüzyılın en önemli sorunu olan iklim krizinin nedenlerinden buzulların erimesinin ne gibi sonuçlara yol açacağını sevimli bir kutup ayısının gözünden anlatıyor. Müziğin evrensel dilinden güç alarak yazılmış kitap; iklim değişikliği ve müziği birleştiren çok katmanlı bir hikâyeden oluşuyor.

Kitapta Nanuk, Pati sonatını yazıyor. Tıpkı, Beethoven’ın Ay Işığı sonatını yazması gibi. Nasıl ki Beethoven’ın eşitlik, özgürlük, kardeşlik gibi düşünceleri var, Nanuk da dayanışma, sıfır karbon ayak izi ve temiz bir gelecek gibi düşüncelere sahip. Onu ayakta tutacak olan kuvvetin, beste yapma tutkusu olduğuna inanıyor. Onu kahramana dönüştüren de içinde yaşadığı koşullara sessiz kalmayıp, müzik ile keşfettiği yaratıcılık yönüyle hayata bağlanması.

Doğan Egmont yayıncılıktan çıkan kitabın yazarları Merve ve Begüm Çalımlı kardeşler. Kitap +8 yaş için uygundur.

3)DÜNYAYI DEĞİŞTİREBİLİRSİN

Dünyayı değiştirmek için önce kendimizi ve alışkanlıklarımızı değiştirmeliyiz. Bunun içinde bir yerlerden başlamalıyız. Peki, nerden başlayabiliriz ve neler yapılabiliriz?

Üzerinde yaşadığımız gezegenimiz dünyamız, her geçen gün daha da kirleniyor. Ve bu kirlenme Dünyamız üzerinde dönüşü olmayacak etkiler bırakıyor. Neyse ki gezegenimiz için yapabileceğimiz çok şey var. İklim değişikliği, küresel ısınma, sürdürülebilir moda, hayvan hakları gibi konular üzerine pek çok bilgi verip neler yapılabileceğine dair ipuçları örnekleyen kitap, çocuk kitabı olarak adlandırılsa da yetişkinlere de çok şey öğretiyor. Kitabı okurken içindeki her yeni fikirle heyecanlanıp evet dünyayı değiştirmek için daha çok şey yapabilirim hissine kapılıyorsunuz.

Kitabın yazarı Lucy Bell, çevirisini Sima Özkan’nın yaptığı kitap Erdem Çocuk yayınlarından çıkmış +10 yaş için uygundur.

4)SEVGİLİ DÜNYA

Isabel Otter’in yazıp Olcay Mağden Ünal’ın çevrisini yaptığı +3 yaş için uygun olan kitap Meav yayıncılıktan çıkmış.

Tessa, bir zamanlar kâşif olan büyükbabasından dinlediklerinin etkisiyle muhteşem hayaller kurar ve bu hayallerini bir mektupla dünyaya ulaştırmak ister. Dünya’ya yazılmış bir mektup harika bir fikir değil mi sizce de?

 “Sen ne muhteşem mucizelerle dolusun Dünya! Ama narinsin de; sevgiye ve ilgiye ihtiyaç duyarsın. İnsanlar seni incitmiş, büyükbabam öyle söyledi ama seni iyileştirebiliriz de.” Tessa, gezegenimizin ne kadar özel bir yer olduğunu herkes bilsin istiyor ve onu kurtarmak için hâlâ bir şansımız olduğuna inanıyor. 

Tıpkı insanlar ve hayvanlar gibi incinebilen ve iyileşebilen bir dünya zihnimizde ve çocuklarımızın zihninde böyle canlanırsa belki o zaman daha iyi bakarız on. Bir kez daha sarılarak  teslim oluruz.

 Kitapta dünyamızdaki güzelliklerle birlikte buzulların erimişi, okyanustaki plastiklerin çoğalması, yağmur ormanlarının giderek yok olmasından da bahsediliyor.

Yaşadığımız ve aslında çok şey borçlu olduğumuz bu gezegen için neler yapabileceğimizi hatırlatan bu güzel kitap illüstrasyonlarıyla da içine çekiyor. Sayfaların kullanım şeklinden çeşitli perspektif kurallarına kadar bir çok ayrıntı oldukça keyif verici. Son sayfalar interaktif. Küçük müdahalelerle büyük değişikliklerin olacağı son sayfalarda hatırlatılıyor.

5) YEŞİL GEZEGENİM SERİSİ

Kâğıt Uçak Yayınevinden çıkan  “Yeşil Gezegenimiz serisi; ““Atık Yönetimi, Büyük Evimiz Dünya, Çevremiz İçin Üç Adım, İklim Değişikliği, Küresel Isınma” kitaplarından oluşmakta ve 7-11 yaş aralığına için uygundur.

 Gelecek nesillere yeşil ve sağlıklı bir dünya bırakmak için ilk adımının çocuklarımıza verilecek  bilinç olduğuna vurgulayan seri dünyanın neden günden güne hastalandığını, hangi hayvanların başının dertte olduğunu, küresel kirliliğin nedenlerini ve küresel ısınmayı yavaşlatmak için neler yapılması gerektiğiyle ilgili ipuçları veriyor. Ayrıca ilgi çekici hikâyelerle, yeşil gezegenimizi kurtarmanın ve onu koruyarak kahraman olmanın yollarını aktarıyor! 

6)BOSTANCI BURÇİK

Gerde Muller ‘in yazdığı, Meltem Özataç Cebecioğlu çevirisini yaptığı kitap Sinek Sekiz yayınevinden çıkmış ve +5 yaş için uygundur.

Adım adım doğadan uzaklaşırken, şehir hayatının içerisinde oradan oraya koştururken besinlerin uzun yolculuğunu unutabiliyoruz. Çocuklarımızla bu konuları konuşmayı atlayabiliyoruz. Bu kitapta besinlerin yetiştiriliş süreçleri, her gün tükettiğimiz bu sebzelerin sofralarımıza geliş sürecini, üreticiden tüketiciye ürünlerin nasıl ulaştığı, küçük üreticilerin sürdürdüğü geleneksel üretim biçimini, uzak ülkelerin sebzelerinin neler olduğu gibi çok çeşitli bilgiler olan bir hazine.

Şifa saklı doğanın konu alındığı, içinizde balkonda bile olsa bostan yapma hissi ile doldurup taşıran bu kitap sadece çocuklara değil bütün yetişkinlere tavsiyem.

7)DÜNYAYI DEĞİŞTİRMENİN 101 KOLAY YOLU

Sen (evet, sen) tek başına fark yaratabilirsin.

Yılın iklim aktivisti olmak gibi bir iddianız olmayabilir ama yine de gezegenimiz için, etrafımızdaki canlılar için ne yapabilirim, başkalarına nasıl dokunabilirim diye düşüneneler için müthiş bir kitap. Başkalarını düşünmek, gezegeni düşünmek ve kendini düşünmek şeklinde üç ana başlığı bulunuyor.

Evdeki miniklerimizle birlikte yapabileceğimiz ilham verici, pratik ve eğlenceli 101 öneri sunuyor.

Büyük düşün ama küçükten başla…Yapacaklarımızın küçük ve basit olmasının bir önemi yok, gezegenimiz için atacağımız her adım çok kıymetli. Minik bir alışkanlığımızı bile değiştirerek fark yaratabiliriz…

İlkokul ve ortaokula giden çocuklar kendileri buradaki önerileri uygulayabilir. Daha küçüklerle birlikte uygulayabileceğimiz önerilerde var.

Taze Kitap Yayınevinden çıkan kitabın yazarı Aubre Andrus, çevirisini Halenur Çalışan yapmış.