Fomo ve Jomo Sosyal Medya Hastalıkları

GeçtiÄŸimiz günlerde okumaya baÅŸladığım Bahar EriÅŸ’in DüÅŸleyen, DüÅŸünen, dönüÅŸen insan kitabında okurken çok hoÅŸuma giden bir bölümden bahsetmek istiyorum.

Fomo Ve Jomo Sosyal Medya Hastalıkları

Ä°ÅŸ yerinde bir arkadaşımızın niÅŸan törenini konuÅŸuyordu ortamdaki 6-7 kiÅŸi. “Åžunu gördün mü bak ne giymiÅŸti?”, “bu nasıl oynadı öyle?”. Herkes konuÅŸurken ben Fransız kalmıştım olaya. Merakla sordum sen gittin mi? Sen gittin mi? Hepsinden aldığım cevap aynıydı. Koca bir “hayır”. Peki, nasıl bu kadar oradalarmış gibi konuÅŸuyorlardı? Çünkü, gelin sosyal medya hesabında anbean niÅŸan töreniyle ilgili paylaşımlar yapmıştı ve arkadaÅŸlarım bu paylaşımları izlemiÅŸlerdi. Bense özel hayatları takip etmediÄŸim için konunun dışında kalmıştım. Belki o kadar ÅŸeyi izleyeceÄŸime yemek yapıyor, çocuklarımla vakit geçiriyor belki de spor yapıyordum bilemiyorum. Ama ne kadar doÄŸru bir ÅŸey yaptığımı gün geçtikçe daha iyi anlıyorum hatta bunun bir adı bile var artık. FOMO deÄŸil JOMO formatına uygun yaşıyormuÅŸum.

Sosyal medyada baÅŸkalarının gerçek olmayan hayatlarını izlerken kendi hayatımızı kaçırıyoruz. Bu çok sık kullandığım bir cümledir. BaÅŸkalarının yaptığı yurt içi, yurt dışı geziler, yediÄŸi yemekler, buluÅŸtuÄŸu arkadaÅŸlar bizi mutsuzluÄŸa sürüklemiyor mu? Sizin masa başı iÅŸinizle meÅŸgul olmanız gerekirken birilerinin geziyor olması size mutsuzluk vererek o geziyi, içinizde bir ÅŸeyleri kaçırdığınız hissini uyandırmıyor mu? Oysa saatlerce baÅŸkalarının gerçek olmayan mutlu anlarını paylaÅŸtıkları hesapları izleyeceÄŸimize kendimiz için bir ÅŸeyler yapsak ya. Beden saÄŸlığımız için spor yapsak, zihin saÄŸlığımız için kitap okusak, ruhsal saÄŸlığımız için sanal ortamlarda arkadaÅŸlarla görüÅŸmek, yazışmak yerine, çıksak bir kahve içsek dostlarımızla göz göze sohbet etsek ya, bizden ilgi ve zamanımızı bekleyen çocuklarımızla zaman geçirsek ya. Bu örnekleri çoÄŸaltın çoÄŸaltabildiÄŸiniz kadar.

Artık sosyal medyanın bu kadar hayatımızda var olması “sosyal medya alışkanlıkları, hastalıkları” diye bir kavramı beraberinde getiriyor. Bilimsel araÅŸtırmalara konu oluyor gelin hep birlikte bu konuyu detaylı inceleyelim.

“Ä°nstagram, Whatsapp, Facebook ve Twitter gibi sosyal platformların bireylerin hayatına girmesi ile birlikte bazı sosyal medya kavramları ya da anlayışları tüketim baÄŸlamında hayatın içine yerleÅŸmiÅŸ ve yaÅŸam ÅŸekillerimizi bile deÄŸiÅŸtirmiÅŸtir.¹” diyor araÅŸtrmacılar.

Ä°lk olarak ele alacağımız kavram: “FOMO Fear Of Mising Out- GeliÅŸmeleri Kaçırma Korkusu”. Odaklanamadığımızdan yakınırız ama bunları etkileyen faktörlere ÅŸöyle bir dönüp bakma ihtiyacı duymayız. Odaklanamamanın asıl nedenlerinden biri ÅŸu anda bizden her “bip” sesiyle kendisiyle ilgilenmemizi bekleyen teknoloji harikaları telefonlarımız. Ne oluyor bu “bip” sesini duyan kiÅŸide? Ne yazdılar acaba? E-mail kimden geldi? ArkadaÅŸlarım ÅŸu anda ne yapıyor? AyÅŸe ÅŸuraya gitmiÅŸti paylaşım yaptı mı? BulunduÄŸum memlekette neler oluyor, çünkü her ilde, ilçede ÅŸu anda anlık haberleri ileten sosyal medya hesapları var öyle deÄŸil mi? Evet, korkuyoruz geliÅŸmeleri kaçırmaktan, hatta baÅŸkalarının hayatındaki bizi uzaktan yakından ilgilendirmeyen geliÅŸmeleri bile kaçırmaktan.  

 “BaÅŸkalarından geri kalmama arzusundan kaynaklanan takıntılı durum” ² olarak algılanıyormuÅŸ. Sosyal medya sponsorlu reklamlar aracılığıyla bizim konuÅŸtuÄŸumuz konu ile ilgili ürün öneren, insanlarda “baÅŸkaları yapmış/almış bende yapmalıyım” mantığının hakim olmasına neden olan bir platform gibi artık günümüzde. Ve ne kadar yoÄŸun kullanırsak bu tür konulara maruz kalma oranımız o kadar artıyor. Firmalar, markalar artık pazarlama stratejilerini sosyal medya üzerinden kurguluyor, geliÅŸtiriyor.

Åžimdi gelelim diÄŸer konumuza:

JOMO Joy Of Missing Out – BirÅŸeyleri kaçırma keyfi

Pandemi döneminde daha çok gündeme gelen sosyal mesafe kavramı ve bireylerin “evde kal” çaÄŸrılarına uyması da yaÅŸam tarzlarında ciddi deÄŸiÅŸimlere yol açmıştır. Evde kalan bireyler, bir süre sonra sosyal medya geliÅŸmelerinden haberdar olmamaya baÅŸlamış ve hatta geliÅŸmeleri kaçırdıkları için haz/zevk almaya baÅŸlamışlardır. Dolayısıyla JOMO kavramı da böyle düÅŸünen kesimin peÅŸinden gittiÄŸi bir trend olarak karşımıza çıkabilmektedir.

AraÅŸtırmacılar JoMO’yu günümüzün FoMO zihniyetine karşı bir alternatif olarak nitelendirmektedir. Bu baÄŸlamda JoMO; bireylerin kaçırmaktan korkmamaya, iyi bir yaÅŸama odaklanmalarının önemine ve FoMO yerine JoMO’nun uygulanmasının gerekliliÄŸine vurgu yapmaktadır. Dijital çaÄŸda gündelik yaÅŸamımızda yer alan, üretken olmamızı engelleyen, gereksiz ve dikkat dağıtıcı özelliklere sahip birçok uyarıcının etkisinden kurtulduÄŸumuz anda JoMO’yu yaÅŸamaya ve keyif almaya baÅŸlarız. Bu baÄŸlamda JoMO, dijital ortamın etkisinden kurtulmanın özgürlüÄŸünü yaÅŸamayı yansıtmakta ve esasen “bir ÅŸeyleri kaçırma mutluluÄŸu” olarak da ifade edilmektedir. Bağımlılığın olumsuz etkilerinin farkına varan tüketicilerin anlayışını yansıtan JoMO, internet teknolojilerini kullanmadan geçirilen zamanı “keyif” olarak deÄŸerlendirmektedir.

Evet deÄŸerli dinleyenler, yıllardır söylemeye çalıştığım anlatmaya çalıştığım “teknolojiyi doÄŸru kullanmalıyız”, “ ihtiyacımız olduÄŸu yerde ihtiyacımız olduÄŸu kadar”, “teknolojiyi üretmek için deÄŸerlendirelim”, “çocuklarımıza teknolojiyi doÄŸru kullanmayı öÄŸretelim” derken tam da bunlardan bahsediyordum iÅŸte.

Åžimdi baÅŸka hayatları izlemeyi bırakma zamanı. Åžimdi sosyal medyaya ayırdığınız zamanı, kendinize, geliÅŸiminize deÄŸer katacak, fiziksel olarak ruhsal olarak sizi gerçekten beslediÄŸine inandığınız, yaÅŸamdan daha çok tatmin olacağınız aktivite ve etkinliklere ayırma zamanı.

Bugün ÅŸunu sorun kendinize;

Ben bugün sosyal medya da neler yaptım?

Faydalı, beni geliÅŸtirecek, bir ÅŸeyler öÄŸrenebileceÄŸim içerikler mi izledim? Yoksa motivasyonumu düÅŸürücü bana bir katkısı olmayan içerikler mi?

Başkalarının hayatını mı izledim?

Yanıtları sizde.

Podcasti hazırlarken faydalandığım kaynakları açıklama bölümüne ekliyorum.

Sosyal medyaya mesafeli kalacağınız günler diliyorum.

Sevgiyle kalın dostlar.

Kaynaklar:

1. H. Aydın, “Fomo, Yolo Ve Jomo Sosyal Medya Hastalıklarının Tüketim BaÄŸlamında DeÄŸerlendirilmesi Üzerine Literatür Taraması” Uluslararası Ä°ktisadi ve Ä°dari Ä°ncelemeler Dergisi- 2022
2. Dr. Bahar EriÅŸ DüÅŸleyen, DüÅŸünen, DönüÅŸen Ä°nsan

https://open.spotify.com/show/3P9mjnHaUgdy5XkPJZGWQM

https://podcasters.spotify.com/pod/show/annerehberi