Zeigarnik Etkisi

Yeni, kitabım çıkmıştı, yaz tatili rehaveti, okula başlama telaşı derken uzun süredir fazla bir şey yazamıyordum. Yazmalıydım çünkü yazmak bana iyi geliyordu. Sadece yazmak değil, yazarken araştırmak, derinlemesine öğrenmek, öğrendikten sonra bilgiyi diğer insanlara aktarmaktı benim sevdiğim. Hangi konuda makale yazsam diye düşündüm önce günlerce.  Sonra bir başlık buldum kendime. “Erteleme”. Başlık belli olduğuna göre artık ilerleyebilirdim. Başladım ve bitti önceki gün yayınladım. Aylar sonra ilk kez yeni bir makale yazabilmiştim.

Mümkün olduğunca hiçbir şeyi ertelemeyen, aklına düştüğü anda aklına düşen şeyi hemen gerçekleştirme eğiliminde olan ben, yazmayı bir süre ertelemiştim yani. Her ne kadar aklıma düşeni hemen yaparım desem de benim de çoğu zaman ertelediğim şeyler oluyor elbette. Ama çoğunlukla yakın çevremin benimle ilgili dertlendiği bir konu “aklına düştü ya yapar şimdi” konusudur. Bir süre makale konusu net olmadığı için, henüz başlamadığım için ertelemiş ama sonra konuyu netleştirmiş başlayıp bitirmiştim. “Başlamak bitirmenin %90’ıdır” diye söylerim hep. Bunun bilimsel bir adı da varmış, “erteleme” başlıklı yazımı yazarken öğrendim, öğrendiğimi paylaşmazsam olmaz “Zeigarnik etkisi”.

“Zeigarnik Etkisi” insanların yarım kalmış, tamamlanmamış işleri tamamlanmış işlerden daha iyi hatırlama eğiliminde olduğunu gösteren bir psikolojik fenomenmiş. Litvanyalı psikiatrist Bluma Zeigarnik 1927 yılında bir çalışma yapmış. Gözlemi, bir restoranda garsonların sadece henüz ödenmemiş siparişleri hatırlayıp, ödeme tamamlandıktan sonra hızla unuttuklarını fark etmesiyle başlamış. Daha sonra laboratuvar ortamında deneklere çeşitli görevler verilmiş. Bazı görevler tamamlatılmış, bazıları yarıda kesilmiş. Denekler, yarım kalan görevleri çok daha iyi hatırlamışlar. Bu yazı da başladıktan sonra bitti, çünkü zihnimde işi yarım bırakmak istemedim, bu yazı da zihnimde tamamlanmış ve yayınlanmış kategorsine böylece eklenmiş oldu.  

Demek ki neymiş ben boşuna başlamak bitirmenin %90’ ı demiyormuşum. Başlayın gerisi gelir ben söylemiyorum Zeigarnik söylüyor.